LECTORAAT CHANGE MANAGEMENT – De Haagse Hogeschool

¨Met veel plezier kan ik meedelen dat ik een van de ontvangers ben van de promotiebeurs voor leraren van het NWO! Dat is mooi nieuws, want dat stelt mij in staat om drie dagen in de week onderzoek te doen bij het LUCAS. Maar wel van uw belastingcenten. Dus, waar gaat dat onderzoek eigenlijk over?

Wie mijn eerdere blogs heeft gelezen, merkt (hoop ik) dat ik actief nadenk over de rol van de literatuurwetenschap in onze maatschappij. Of specifieker geformuleerd: hoe de kennis en vaardigheden die in die discipline worden ontwikkeld in de maatschappij kunnen worden ingezet. De aanleidingen daartoe zijn te vinden in die eerdere blogs, maar opsommend gaat het om dalende studentenaantallen en kritiek vanuit de maatschappij dat de literatuurwetenschap te veel jargon zou gebruiken en te veel in zichzelf zou zijn gekeerd.
Vanuit de literatuurwetenschap wordt soms als reactie gegeven dat wetenschappelijke kennis, vanuit welke discipline dan ook, lang niet altijd zomaar toepasbaar is, en dat er wat te zeggen valt voor ‘nutteloze kennis’. Daar ben ik het mee eens, maar dat is meer een verdediging dan een handreiking richting de andere partij; ik ben ook op zoek naar dat tweede.

Zoals enkele lezers wellicht al weten, richt mijn onderzoek zich op het vakgebied ‘disability studies’. Wat mij opviel was dat veel vragen in dit gebied, of überhaupt vragen omtrent handicaps, zich vaak richten op functionaliteit, zeker in het onderwijs. Hoe kunnen we het onderwijs studeerbaar maken voor die jongen met autisme? Heeft dat meisje met dyslexie extra tijd nodig bij een tentamen?
Die vragen zijn niet onbelangrijk, maar gaan aan een belangrijke dimensie voorbij: hoe ervaren we handicaps eigenlijk, en hoe werken ze op ons in?

Op de dag van schrijven is de beroemde wetenschapper Stephen Hawking overleden. Die zag er zo uit:

Niet bepaald een lichaam dat je elke dag tegenkomt. Wanneer je interviews met hem bekijkt, zie je soms dat mensen wat ongemakkelijk lijken te reageren: is oogcontact met hem hetzelfde als met andere mensen? Hoe praat ik met iemand die niet met zijn ‘natuurlijke’ stem praat? Afwijkende lichamen raken ons, ook juist in esthetische zin. Interessant genoeg lijkt het daar zelden tot nooit over te gaan.
Daar komt dan literatuur (en kunst) om de hoek zetten. Literatuur kan juist dat soort ongemakkelijke vragen onderzoeken, vragen die we in het dagelijkse leven liever uit de weg gaan om ongemakkelijke situaties te voorkomen. De vraag is dan wat de gevolgen zijn dat soort situaties onbesproken blijven, en voor wie dat consequenties heeft.

In mijn onderzoek stel ik deze vragen daarom juist centraal. Hoe lichamen worden uitgebeeld in literatuur en kunst kan ons helpen, niet alleen om de affectieve ervaring van lichamelijkheid in het dagelijkse leven beter te begrijpen, maar ook om daarbij na te denken over de attitudes die we daarbij meenemen. Lichamen kunnen we, bewust of onbewust, ervaren als knap, betoverend, maar ook walgelijk of afstotend. Niet over dergelijke ervaringen praten betekent niet dat ze er niet zijn, of dat we weten hoe we een andere, genuanceerdere attitude weten te vinden. Hoog tijd dat we dat gesprek wel gaan voeren.