LECTORAAT CHANGE MANAGEMENT – De Haagse Hogeschool
Leren van maestro’sonderzoek op het randje
Versnippering, Versnelling en Verdichting zijn drie sleutelbegrippen in het boek Werkplaats Onderwijs omdat ze grote impact op de hedendaagse samenleving én op het onderwijs hebben. De versnippering (of versplintering) van sociale structuren en de toenemende individualisering plaatsen ons voor uitdagingen o.a. met betrekking tot sensitiviteit en inclusiviteit. Daarnaast hebben we continu te maken met voortgaande versnelling: nog actuelere informatie door toegankelijkheid tot razendsnelle wereldwijde computernetwerken met verdichting als regelrecht gevolg. Een immense hoeveelheid informatie (overload?) wordt permanent gedeeld, privé zowel als professioneel. Hoe blijf je als onderwijsprofessional bij -én blij- in een wereld van ‘trending topics’, lijd je niet aan FOMO en ga je niet gebukt onder werk- of regeldruk?
Permanente veranderingen in onderwijsorganisaties zijn o.a. hiervan het gevolg en impliceren ook een aantal risico’s, namelijk dat het vuur van de professionals verdwijnt en het risico van opbranden en uitputting toeneemt. Wellicht juist omdat professionals van nature ‘goed’ werk willen leveren en omdat ze gepassioneerd zijn in wat ze doen én omdat ze intrinsiek de eigen prestaties continu willen verbeteren. De uitdaging en de kunst voor professionals én hun leidinggevenden ligt er volgens mij in deze energiebron gedoseerd aan te spreken om duurzame benutting ervan mogelijk te maken.
Maar hoe? Zijn er voorbeelden, rolmodellen, van wie we kunnen leren?
Ja, er zijn professionals die deze kunst beheersen en op zeer hoge leeftijd nog steeds productief en actief zijn in hun passie. Laten we eens kijken naar twee maestro’s in de uitvoerende kunsten theater en dans, namelijk Peter Brook en Hans van Manen. Wat is hun geheim? Dat geven ze prijs in gegeven interviews, lees zelf maar.
Peter Brook wordt binnenkort 93 jaar en regisseert nog onvermoeibaar nieuwe voorstellingen. Een recensent van The Guardian schreef ooit dat wanneer hij uit de kwaliteiten van Brook de belangrijkste zou moeten kiezen dat de volgende zijn: zijn onverzadigbare nieuwsgierigheid: overal alles van willen weten, van technologische ontwikkelingen tot de nieuwste theaterproducties, tot de werking van het universum. Brooks invloed op het Europese theater valt niet te overschatten, net als die van zijn boek The empty space: een pleidooi voor het theater van de eenvoud. Volgens Brook moeten theatermakers ‘de spier van de verbeelding prikkelen’, de kracht van suggestie benutten en zowel het publiek als de acteurs continu prikkelen zonder zichzelf als alwetend te presenteren. Op de vraag: “Do actors learn from the director, or is it the other way around?” antwoordt Brook: “Absolutely the other way. The director who comes knowing what he expects of the actor is a rotten director. I say to actors that we are going to explore this play on the basis that I know no more about it than they do. We’ll work on it together to discover something for ourselves.”
Ook choreograaf Hans van Manen, dit jaar 85 jaar geworden, wil dat ieder de eigen fantasie gebruikt bij de interpretatie van zijn werk. “De dansers moeten werken, het publiek ook.” In zijn balletten, die zich kenmerken door een heldere structuur en een bedrieglijke eenvoud, is geen ‘verhaal’ te ontdekken, maar de rode draad is altijd duidelijk. “Ik doe niet aan decoratie of loze opvulling. Er moet geen oppervlakkigheid in bewegingen zitten. Alle aanrakingen moeten écht zijn, met kracht, passie en werkelijk fysiek contact. Als mijn dansers elkaar aankijken dan is dat oprecht en is het meer dan alleen gezichten die toevallig naar elkaar toe gedraaid zijn. Het moet dieper gaan, het moet focus hebben. Simpel. Dan krijgt het pas waarde, zowel voor de dansers als voor het publiek”.
Nieuwe voorstellingen van Peter Brook zijn in maart 2018 in de Stadschouwburg in Amsterdam te zien. De voorstelling Ode aan de Meester -balletten van van Manen- is momenteel tot eind mei 2018 te zien in verschillende theaters in Nederland.
Vermeulen, M. (2005). Werkplaats Onderwijs.
Ruijters, M. et al. (2015). Je binnenste buiten. Over professionele identiteit in organisaties.
http://dancetalk.nl/2015/01/op-de-thee-bij-hans-van-manen/
LECTORAAT CHANGE MANAGEMENT - De Haagse Hogeschool 