Studenten hebben de opdracht onderzoek te doen in een stadsbuurt. Een buurt met heel eigen ‘probleem-profiel’. Ze gaan met hun vragenlijsten op stap. Bij de terugkoppeling is de noodkreet dat de mensen op straat eigenlijk geen zin hebben alweer een vragenlijst langs te lopen. “Ze komen hier te vaak, en stellen allemaal vragen over of ik het hier ook zo erg vind!” Dat, en dan in verschillende bewoordingen en toonaarden zijn de reacties. “Hoe kunnen we hier nog onderzoek doen?” is de vraag aan de begeleider. Haar antwoord: “Nou, blijkbaar niet op deze manier!” “Maar we hebben nu juist geleerd dat je met het afnemen van een interview op basis van een vragenlijst kwalitatief onderzoek kunnen doen,” is de reactie.
Er volgt een discussie waarin het gaat over alternatieve onderzoeksmethoden, maar ook over de vraag of je met je interviews niet het probleem creëert dat je wilt beschrijven. Haal je mensen niet teveel uit hun eigen verhaal om ze deel te maken van het jouwe? Terwijl het eigenlijk andersom zou moeten. Zou je in een buurt van een stad niet vooral onderzoek moeten doen door deel te zijn van die buurt, al is het maar voor even? Door in het winkelcentrum je boodschappen voor vanavond te doen en praatjes te maken met de mensen die je tegenkomt raak je op de hoogte van wat er speelt. Maar is dat dan niet te stiekum, en onethisch? Ben je niet verplicht mensen te laten weten dat je niet alleen voor de gezelligheid een praatje maakt?
Onderzoeksethiek is niet louter een samenstel van voorwaarden vooraf maar vooral de uitkomst van het eerlijk en verstandig bespreken van wat goed is, gegeven een bepaalde vraag en gegeven een bepaalde onderzoeksomgeving. De uitkomst was nu dat een aantal studenten zijn gaan experimenteren met het aangaan van dagelijkse gesprekken waarbij eenvoudigweg aan de orde kwam dat ze onderzoek deden, en waarnaar. “Ik vertelde gewoon waarnaar ik nieuwsgierig was en waarom. En dat ik geen zin had met een enquete mensen te bevragen. En dus maar gewoon in gesprek ging met de mensen die ik tegenkwam. Ik weet nu heel veel. Het enige probleem: het is moeilijker chocola maken van de informatie die ik heb; moeilijker dan wanneer ik eenvoudig vragen had gesteld en de antwoorden genoteerd. Maar volgens mij heb ik nu meer dan wanneer ik het -zeg maar- netjes had gedaan.”
Lezenswaardig in dit verband: http://www.socialevraagstukken.nl/site/2015/05/05/kijken-naar-het-alledaagse-vertelt-meer-dan-grote-discussies-over-burgerschap/