LECTORAAT CHANGE MANAGEMENT – De Haagse Hogeschool

Beste witte jij,

Er zijn meerdere aspecten die ons anders maakt, maar het grootste verschil is dat jij wit ben en ik zwart. Hierdoor wandel jij anders door dit wereld, in vergelijking met mij. Jouw huidskleur is een toekenning tot privileges die ik niet heb. Door je toegekende privileges heb jij positieve interacties met de politie en wordt ik als vijand gezien. Door je toegekende privileges heb jij toegang tot woningen in buurten waar ik niet welkom ben. Buurten waar mensen zoals jij de straat oversteken en hun tas goed vasthouden als ze mij zien. Door je toegekende privileges liggen er eindeloze kansen op de arbeidsmarkt en kan jij makkelijk aan een baan komen.

Omdat jij kansen hebt die ik niet heb, is er een strijd gaande voor gelijke kansen. Om de strijd te kunnen winnen, moet jij afstand nemen van je privileges en deze afwijzen.

Omdat ik je niet persoonlijk ken, weet ik niet of jij bewust ben van je privileges. Ik kan je ook niet vragen wat jij over de kansenongelijkheid denkt en of jij bereid ben om mee te vechten aan dit strijd. Een strijd waarbij ik toegang zou krijgen tot plekken waar ik tot heden niet welkom ben. Denk aan de vergaderruimte waar belangrijke besluiten wordt genomen, in jouw witte buurt of in de directieteam van de organisatie waar jij werkt.

Sommige mensen die er zoals jij uitzien houden zich bezig met deze strijd omdat zij van mening zijn dat ik geen bedreiging ben voor jullie. Sommige organisaties houden zich bezig met deze strijd als onderdeel van hun diversiteit en inclusie beleid.

Jij?

Ik ken je niet dus ik weet het niet.

Maar, 

misschien houd je je bezig met diversiteit en inclusie.

Wellicht omdat het een trending topic is.

Of omdat je van je werkgever aandacht moet besteden aan het onderwerp omdat het dé branding strategie is voor dit jaar.

Of omdat je van mening bent dat er sprake is van onrechtvaardigheid tussen witte en zwarte mensen en daar wil je iets aan doen.

Of omdat je ziet dat de machtsverschillen tussen jou (een wit persoon) en mij (een zwart persoon), oneerlijke consequenties hebben in organisaties, in onze samenleving, in de wereld.

En misschien heb je helemaal geen zin in dit strijd en denkt dat dit onzin is want je ziet geen kleur en vind dat we allemaal hetzelfde zijn. En als jij en ik hard genoeg werken voor wat we willen, dan is alles mogelijk en toegankelijk.

Ongeacht je associatie of interesse met dit onderwerp, mijn bericht is voor jou die mij oprecht wil begrijpen.

Jij die de kromme machtsverhouding wil doorbreken.

Je beseft dat je wit-zijn de huidige norm is en alles wat niet wit is, niet goed is. Aldus ik. Een niet westerse zwarte vrouw.

Jij die je wit-zijn wil gebruiken ten goede van mij door bijvoorbeeld voor mij op te komen en je uit te spreken voor een discriminerende handeling die iemand met jouw huidskleur tegenover mij uitvoert. Of door het besef dat je wit-zijn jou de macht geeft om te bepalen wat de norm is, en deze durft te veranderen voor mij, zodat het niet aan de Westerse ideologie moet voldoen.

Je beseft dat omdat ik niet aan jouw norm voldoe, ik mij vaak moet verdedigen, verklaren en/of verantwoorden. En dat velen die jouw huidskleur hebben, mijn huidskleur als reden genoeg zien om mij een kleiner stuk taart te geven dan dat jij zou krijgen.

Ook gebeurt het vaak dat ik als vertegenwoordiger van de zwarten moet optreden omdat ik bijvoorbeeld moet oordelen of iets wat jij hebt gezegd of gedaan, niet als discriminatie wordt beschouwt. Wat ook heel vaak gebeurt, is dat jij, alles wat ik zeg, rationaliseert zodat jij je niet slecht of oncomfortabel hoeft te voelen. Dat doet jij door dingen te zeggen zoals “ja maar, dat is jouw mening”, “dat klinkt heel emotioneel”, “ik heb het ook ooit meegemaakt” of mijn favoriet “ja, maar, zo bedoelde ik het niet”. Erger nog, soms zeg je dat je begrijpt wat ik bedoel, terwijl ik met alles in mij kan voelen dat je mij niet eens hebt gehoord, dus laat staan mij zou kunnen begrijpen. Dit brengt emoties van frustratie, woede en pijn in mij. Ook emoties die ik kan voelen, maar niet kan verwoorden in mensentaal. Als strijder voor gelijke kansen en soms vertegenwoordiger van de zwarten is het wel handig om ook deze emoties te kunnen verwoorden zodat jij mij kan begrijpen. Hierdoor heb ik een tijd rondgelopen met de vraag hoe ik wat ik voel kan beschrijven. Ik ben tot het besef gekomen dat ik met behulp van wat ik lees mijzelf kan verwoorden, omdat sommige schrijvers beter in staat zijn om woorden te zetten aan hetgeen wat ik voel of omdat ik hun verhalen als metafoor kan gebruiken.

Boeken.

Boeken lezen.

Veel lezen.

Ik blijf lezen.

En, ik probeer jou met de woorden van andere schrijvers uit te leggen hoe jij mij laat voelen en hoe jij voor mij kan strijden. Natuurlijk, als jij dat oprecht wil doen.

Als jij daadwerkelijk mijn stem wil horen.

Als jij daadwerkelijk je wit-zijn wil inzetten voor inclusie en kansengelijkheid.

Recent las ik het boek de stem van de Noordzee. Het boek is een pleidooi om anders te denken. Dat wij mensen, in de politiek, ethiek, recht en taal een plek kunnen geven aan de stem van de Noordzee. Iets wat niet vanzelfsprekend is omdat, tja, de Noordzee is geen mens en kan niet voor zichzelf opkomen en zichzelf vertegenwoordigen. In drie essays beschrijven Laura Burgers, Eva Meijer en Evanne Nowak, hoe niet-mensen een politieke actor kunnen zijn. Althans, ze doen een voorzichtige poging om ruimte te creëren voor het bespreekbaar maken hiervan. Eva Meijer dook dieper in het onderwerp van taal en hoe dit zich verhoudt tussen mensen en niet-mensen (in dit geval de Noordzee).

Het ging over de Noordzee, een niet-menselijke actor, maar ik heb mezelf kunnen identificeren met de Noordzee en met de woorden die door Eva zijn geschreven. De woorden die precies wisten te duiden hoe ik me vaak heb gevoeld.  

Tot heden heb ik mezelf de schuld gegeven dat jij mij niet kon begrijpen. Ik moest jouw taal leren spreken. Ik moet jou overtuigen dat mijn anders zijn geen bedreiging is voor jou. Ik moest niet te emotioneel zijn. Ik moest niet the angry black woman worden. Ik moet dankbaar zijn dat jij mij een kans hebt gegeven om in je omgeving te zijn… in je land… op jouw planeet. Ik moet vooral jouw comfortabel laten voelen.

Ik moet.

Ik moet.

Ik.

En ineens lees ik: “Een belangrijk uitsluitingsmechanisme is de ander niet serieus nemen (p.65)”. Terwijl ik dit lees, realiseer ik mij dat alles wat ik voel het effect is van uitsluiting.

Omdat jij mij niet serieus neemt.

Omdat jij geen moeite doet om mij te begrijpen.

Omdat jij mij uitsluit met je gedrag, je woorden, je blik.

Vaak sprak ik, maar je hoorde mijn stem niet eens – net als wij mensen de Noordzee niet horen. Het leek altijd alsof ik niet in staat was om jouw taal te spreken. Dus om mezelf te beschermen, om te overleven en om geen pijn te voelen heb ik geleerd om je te ontwijken. Alle confrontaties, alle gesprekken, altijd mezelf moeten verantwoorden, alle blikken. Vervolgens schrijft Eva “er zijn taalspelen waarin het juist draait om luisteren (p. 65)”. Ik probeerde al deze tijd om de juiste taal te spreken, maar als jij mijn anders zijn wil begrijpen, dan zul jij moeten luisteren. De belangrijkste vraag is niet of jij mij begrijp, maar wil jij mij wel begrijpen? Want als je mij oprecht wil begrijpen, dan moet je jezelf in dienst stellen van mijn verhalen. Jij bent niet de auteur van mijn verhaal en hoeft mijn verhaal niet aan te scherpen, herformuleren of bagatelliseren. Alles wat je moet doen is jezelf inspannen om te luisteren.

Aandachtig.

Beter luisteren.

Om meer te weten over mij en mijn anders zijn. Ga bij mij te rade. Zonder vooroordelen. Neem mij serieus.

Door mijn anders zijn niet te herkennen en erkennen, door te zeggen dat wij allemaal hetzelfde zijn of dat jij geen kleur ziet, doe je geen recht aan de ongelijkheid tussen ons en dat draagt niet bij aan inclusie.

Ook schrijft Eva: “wie machtsverhoudingen wil doorbreken, begint met goed luisteren naar de ander (p. 66).”

Jij

die zegt dat je machtsverhoudingen wil doorbreken.

Jij

die je wit-zijn ten goede van mij wil inzetten.

Jij

die machtig genoeg is om te bepalen wat waar is omdat jij de norm bent.

Begin met goed luisteren.

Naar mij.

Hierna, wanneer jij mij niet meer uitsluit.

Wanneer jij mij serieus neemt.

Kunnen we in gesprek.

Waar jij wat vraagt.

Waar ik antwoord geef.

Waar jij je inspant om mij te begrijpen.  

Met vriendelijk groet,
Een zwarte vrouw