LECTORAAT CHANGE MANAGEMENT – De Haagse Hogeschool

“Het nieuwe academisch jaar ligt weer voor ons en we beginnen na twee jaar helemaal zonder restricties. Wat heerlijk!” Dit bericht afkomstig van de directeur onderwijs – die overigens ook hoopt dat het geen jaar wordt van lockdowns of andere maatregelen- bezorgt mij een beklemmend gevoel. Ik vind het helemaal niet heerlijk. De jaren van restricties waren voor mij de jaren van vrijheid. Jaren waar ik zonder al te veel beperkingen kon werken en studeren. Hybride onderwijs was voor mij het bewijs dat studeren met een beperking mogelijk was. En nu gaan we terug naar normaal. Terug naar restricties zonder einddatum.

Onderhandelen

Ondanks dit bericht, ging ik vol goede moed naar de introductiebijeenkomst. Er wordt vast een vorm van hybride onderwijs aangeboden. “Ik ben niet de juiste persoon voor online onderwijs, bij mij moet je niet aankloppen.” De boodschap van de docent was glashelder. En ik begrijp zijn standpunt. Fysiek onderwijs kent een hele andere dynamiek dan online onderwijs. Daarnaast moeten we ook weer wennen aan onze fysieke verschijning als student/werknemer. Elkaar ontmoeten en opnieuw ontdekken hoe ons te verhouden in de fysieke ruimte die anders is dan de virtuele ruimte. En in deze ontdekkingstocht ook ruimte voor onderhandelingen creëren. Want dat is burgerschap. Maar welke onderhandelingsruimte heb je als de docent aangeeft niet van het online onderwijs te zijn?

“Alleen in je rol van burger ben je altijd volkomen gelijk aan alle anderen” (Hurenkamp & Tonkens, 2021. P. 15). In je rol als student of werknemer is volgens de auteurs gelijkheid niet een gegeven. Ook is je recht om anders te mogen denken niet gegarandeerd. Ik kan wel vinden dat ik vanwege een chronische beperking recht heb op hybride onderwijs, maar als de docent vindt dat het niet past of te veel gedoe is, dan heb ik mij daartoe te verhouden. Hoe oneerlijk het ook (voor mij) is. 

Beperkt

Ook het Onderwijs en Examenreglement (OER) komt mij hier niet in tegemoet. Er zijn faciliteiten voor studenten met een beperking, waaronder extra examentijd en hulpmiddelen. Maar hybride onderwijs? Alleen als het niet als extra belastend wordt gezien voor en door de (overbelaste) docent. Dankzij de extra gelden vanuit het Rijk is er veel meer aandacht gekomen voor het welzijn en welbevinden van studenten in corona-tijd. Seminar hier, praatgroepje daar, zo nu en dan een training. Als de gelden op zijn, dan is het me, myself and hopelijk de onderwijsinstelling die bereid is iets meer te doen. Meer dan wat moet.

Je bent als student (met een beperking) afhankelijk van de ‘goodwill’ van de ander en het budget van de onderwijsinstelling. Zo heeft de Vrije Universiteit sinds een aantal jaar powernap cabines in de universiteitsbibliotheek. Studenten kunnen zich al slapend ontdoen van de (studie)druk en herladen de colleges vervolgen. Ook handig als je vanwege je beperking rustmomenten nodig hebt. Sommige universiteiten en Hbo-instellingen hebben meditatie- of gebedsruimtes waar je je even terug kunt trekken. Ook niet verplicht, maar superfijn als je er gebruik van kunt maken. 

Niet zeuren

Waarom zo moeilijk doen? Er zijn toch instellingen waar je volledig online les kunt volgen? Wanneer ik studeren met een beperking bespreek, is het niet zelden dat ik deze opmerking hoor. Naast alle goed bedoelde adviezen die je er gratis bijkrijgt: van planning tot aan werk-privé balans. Zelfs de ‘downtijd’, de periode van rust na inspanning, wordt voor je uitgerekend. Het is een privilege om omringd te zijn door mensen die om je geven en mee willen denken in de oplossing; een warm bad gevuld met goedheid. Echter, in het zoeken naar een oplossing, schemert vaak onbewust de gedachte “als je je gedraagt zoals het hoort, dan functioneer je zoals het moet.” 

Microgram

Het probleem is dat je beperking niet past binnen de gangbare formules en aanpakken. Zo is medicatie tot op de microgram gevoelig en kan je ritme volledig worden omgegooid als dingen niet lopen zoals gepland. En daar is niet altijd veel voor nodig: de buur die nog even het hart wil luchten nadat je een zware dag achter de rug hebt. Of de trein die niet rijdt. Allemaal momenten die je vragen om te schakelen binnen de beperkte schakelmogelijkheden die je hebt. En ja, hier heb ik zeker ook zelf een verantwoordelijkheid in: afkappen, afremmen, ander vervoer, eerder van huis, eerder naar bed, meer ruimte inplannen voor onverwachte wendingen… Wat ook glashelder is: het ontbreekt mensen met een chronische ziekte of beperking niet aan denkvermogen, maar aan onderhandelingsruimte in systemen die niet voor hen zijn gemaakt. 

Abnormaal

Stiekem verlang ik wel naar nieuwe maatregelen. Maatregelen die niet het gevolg zijn van een toename in het aantal besmettingen, maar als gevolg hebben dat minder studenten geconfronteerd worden met ‘hun’ beperking. Ik heb vorig jaar het geluk gehad dat zowel docenten als studieadviseurs mij hebben geholpen om succesvol het studiejaar af te ronden. Ze hebben abnormaal gehandeld zodat ik normaal zou kunnen studeren. Wat als we ‘abnormaal’ handelen en hybride onderwijs als norm zien? Als regel zouden stellen: bij voorkeur en indien mogelijk naar de fysieke ontmoeting, en online indien sprake van persoonlijke nood(zaak). Zou dat kunnen bijdragen aan een beter welzijn van studenten met en zonder beperking? Een hoger studierendement? Is het iets om te (willen) overwegen in het beroepsonderwijs en wetenschappelijk onderwijs?

Mij zou het in ieder geval enorm helpen. Even geen confrontatie met wat ik niet kan en wat niet mogelijk is, maar juist een ruimte aan mogelijkheden. Onderhandelingsruimte om samen te kunnen leven en studeren. Dat het oké is om te zijn wie je bent en dat het onderwijs er voor je is in al jouw verschijningsvormen, online en fysiek, beperkt en onbeperkt. Even zag ik een blik van compassie in de ogen van de docent. “Als je niet kan komen, dan is het onmacht. Maar online wordt ‘m niet.”