Kunst in Kassel: geen sinecure

Written by Fenna Hup

Eens in de vijf jaar biedt de Documenta in Kassel, Duitsland, een ‘state of the art of art’. Op dit moment vindt dit grote kunstevenement voor de 14^e keer plaats. Al in februari besloten een aantal leden van de Kenniskring van het lectoraat Change Management én de lector samen de Documenta te bezoeken. Niet zo vreemd, aangezien “make art work” één van de onderzoeksmotto’s is van het lectoraat.

30 juni was het zover: 8 personen, 3 dagen Kassel, 2 x 7 uur -Ausdauer- treinen: genoeg tijd om in te lezen. Sommige besprekingen meldden ‘een vergaarbak van kunst die de naam kunst amper verdient’, ‘open deuren’, ‘teveel, te uitgebreid’. Verontrustend? Andere recensies gaven aan dat deze Documenta is opgezet als opgave voor de kijker om zelf de kunst te herdefiniëren vanuit een nieuw nulpunt, als breuk met de gevestigde orde in de kunstwereld. Geruststellend, omdat dit het werkwoord ‘werken’ in het vooruitzicht stelde: kunst zelf zien, ervaren en overdenken –een vorm van werken dus- is altijd het beste, want niets is ontroerend, mooi of afstotelijk omdat een ander dat voorschrijft.

Nu, na terugkomst is wel duidelijk dat we afzonderlijk en met elkaar hard gewerkt hebben om deze kunst te zien, te ervaren en te bespreken of bijna over het hoofd te zien, want sommige werken lijken alledaags, maar zijn dat allerminst. Zoals de obelisk op een plein, waar juist een Duitse fanfareband gemütlich speelt, met een opschrift in o.a. zowel het Duits als in het Arabisch: “Ik was een vreemdeling en jullie hebben me een huis gegeven”: Monument for strangers and refugees van Olu Oguibe (foto: S. Smallenburg).

Of de inscriptie “BEINGSAFEISSCARY” van Banu Cennetoğlu in de timpaan van het vanouds belangrijkste expositiegebouw, die tijdelijk “FRIDERICIANUM” vervangt. Verwijst dit niet naar het gevoel dat menigeen ervaart door de aanwezigheid van gewapende militairen in heel wat Westerse steden?

Niet over het hoofd te zien is het Parthenon van boeken, dat verwijst naar de ‘vuile oorlog’ in Argentinië in de jaren 80, vorige eeuw. Op ware grootte is het Parthenon met steigermateriaal nagebouwd, waarin duizenden, destijds in Argentinië verboden boeken, zijn verwerkt. Het staat, niet toevallig, op de Friedrichsplatz, waar tijdens WOII boekverbrandingen plaats hebben gevonden (ja, weer een Godwin).

Deze voorbeelden zijn typisch voor deze Documenta, die de bezoeker continu confronteert met urgente politieke kwesties zoals de vluchtelingencrisis, de neoliberale globalisering, rechts populisme en democratie (die in de steigers staat). De curatoren onthouden zich van interpretatie en willen een eenduidig narratief vermijden. Als bezoeker ronddwalend op deze Documenta, word je overweldigd met een stortvloed aan politiek engagement en de geschiedenis van macht in de wereld. Geef daar maar eens, als wereldburger, je eigen betekenis aan. Documenta is er nog tot 17 september: niet zo geruststellend en vooral hard werken!

http://mymodernmet.com/marta-minujin-parthenon-books-documenta/

https://www.artsy.net/article/artsy-editorial-documenta-14-struggles-statement-uncertain-times

https://artreview.com/reviews/online_review_june_2017_documenta_14_kassel_raimar_stange/

https://frieze.com/article/documenta-14-kassel-overview

https://www.nrc.nl/nieuws/2017/06/09/documenta-in-kassel-2017-a1562371