LECTORAAT CHANGE MANAGEMENT – De Haagse Hogeschool

Het was misschien wel een van meest gedeelde plaatjes van coronagolf nummer 1: zwemmende vissen in kristalhelder Venetiaans water. Toegegeven, de beestjes waren niet altijd even makkelijk te zien want de prachtige, kerosinevrije luchten zorgden voor nogal wat schitteringen. Voorjaar 2020 bood een betoverende sneak preview van een wereld zonder chartervluchten en cruiseschepen als flatgebouwen. Zonder containerschepen ook, want even loeiden de fabrieken minder luid, en was er dus geen aanleiding voor leveranciers, arbeiders en afnemers om aan te sluiten in de ketenfile van de vertrouwde economie. COVID-19 trakteerde ons op een inkijkje in een samenleving waar gesloten winkeldeuren ons massaal de armen van moeder natuur indreven. De bossen en stranden kon ons godverhoede nog heel aardig bekoren ook.

Golf nummer 2 mist charme van haar voorganger. De zolders zijn nu wel opgeruimd. Koud en nat van de herfstregens en zonder kroegen om in te schuilen kunnen we het niet meer opbrengen om de coronacrisis te zien als een uitnodiging om onze leefstijl eens kritisch tegen het licht te houden. Rutte en De Jonge probeerden het nog wel met hun ‘wij mogen dan wel klaar zijn het virus, het virus is nog niet klaar met ons’, maar spitsvondigheden nemen het probleem niet weg: we zijn er he-le-maal klaar maar mee. We missen perspectief en een stip op de horizon die steeds weer vervaagt is niet zonder risico’s, zo concludeerden Duitse onderzoekers al voor de crisis: te veel geduld moeten oefenen leidt tot psychische schade.

Als de toekomst niks voor ons lijkt te kunnen betekenen, grijpen we begrijpelijkerwijs terug op het verleden. In De Telegraaf goot hoogleraar Bas Jacobs het nu-is-het-wel-leuk-geweest chagrijn in heldere bewoordingen: “Het oude normaal zou het doel moeten zijn”, stelt de Rotterdamse econoom. “Dan heeft het toch geen enkele zin om je hele economie te verbouwen?”

Nee, dan niet, nee.

Maar ook alleen dan niet.

De waarheid is dat de economie waarnaar Jacobs terugverlangt niet meer kan. Of, zoals Rob Wijnberg van De Correspondent het verwoordt: “Het fossiele kapitalisme heeft ons de afgelopen twee eeuwen welvarender, gezonder, veiliger en geïnformeerder gemaakt dan ooit. Maar nu is die bron van vooruitgang het begin van onze ondergang geworden.”

Als we deze paradox onderkennen hoeven we de zegeningen van het oude normaal niet te ontkennen om tegelijkertijd te erkennen dat het snel anders moet. Namaste oude economie, zeggen we dan, en welkom alternatief.

Het hoger onderwijs speelt een cruciale rol in het vormgeven van die nieuwe economie. Ieder jaar levert het hbo duizenden studenten af die aan de knoppen van het bedrijfsleven zullen gaan draaien. De vraag is: wat leren wij deze studenten? Welk beeld van een ‘gezonde economie’ geven wij hen mee? Wat vertellen we de nieuwe lichting beslissers over hoe je de sociale en ecologische gevolgen van een investering moet boeken? Hoe reageren we als studenten ons voorhouden dat als zij de plastic prulletjes niet verschepen of als zij de vlees- en textielindustrie niet verder ‘rationaliseren’, iemand anders het wel doet? Welke alternatieven voor verlopen verdienmodellen reiken we aan?

Als hbo moeten we heel serieus en heel snel werk maken van de vorming van een nieuwe generatie business leaders die schone luchten en helder water niet als bedreiging voor een deugdelijke economie zien maar als de basis daarvan. Op De Haagse Hogeschool zijn we daartoe begonnen met Reshaping Business Education. Het is een begin. Kijk op www.reshapingbusiness.org en denk en doe mee.